SIK SORULANLAR

1. LPG Nedir?

LPG, sıvı hale dönüştürülmüş petrol gazıdır. Bizler LPG'yi mutfaklarımızda, banyolarımızda tüpler içinde uzun yıllar kullandığımız için o'nu tüpgaz olarka tanıdık. LPG'nin basınç uygulanarak sıvılaştırılması onun hacmini 250 kat daha küçültüyor ve depolanmasını, taşınmasını kolaylaştırıyor. LPG ısıtmada, aydınlatmada ve sanayide de kullanıldı ve kullanılıyor. Ve şimdi beklide en önemli işlevini görüyor LPG. O artık oto yakıtı. Otomobiller hayatımızın en vazgeçilmez araçları ve yaşam kalitemizin en önemli göstergesi durumunda. O bakımdan LPG'nin bu işlevi bizim için daha da önem taşımaktadır. LPG, petrolün bir yan ürünüdür. Ayrıca doğalgazdan da elde edilmektedir. Doğal hali renksizi ve kokusuz olan LPG'nin depo ve tüplerde kaçak olup olmadığının fark edilmesi için yapay olarak kokulandırılmaktadır. Otolarda kullanılan LPG, egzostlardan çevreye asit ve karbon gibi atıklar saçmadığından, diğer akaryakıtlar gibi hava kirletici değildir. Yine LPG'nin motor yağını diğer yakıtlara göre daha az kirlettiği ve motor ateşleme elemanlarını koruduğu, bundan dolayı da motor ömrünü uzattığı uzmanlarca dile getirilmektedir. Tabi LPG'nin tüketiciyi, özelikle de Türk tüketicisini en fazla ilgilendiren yönü ucuz bir yakıt olmasıdır.

 2. LPG Kullanmak Güvenlimidir?

TSE standartlarına uygun malzeme kullanılırsa ve TSE'nin istediği şekilde montaj yapılırsa LPG neden tehlikeli olsun ki? Aracımıza LPG taktırdıktan sonra iş biraz bize kalıyor. Aracımızın LPG ile ilgili bakım ve kontrollerini ihmal etmememiz gerekir. Bu bakım ve kontrollerin neler olduğunu aşağıda açıklayacağız. LPG tüp içerisinde basınç altında durduğu için bizlere ister istemez ürperti veriyor ama, bizler bu tüpleri yıllar boyu mutfaklarımızda banyolarımızda kullandık, halada kullananlarımız çok. Bu tüpler patlarmı korkusu yersiz bir korkudur, zira, LPG'nin kullanımına izin veren kurumlar bunun bilimsel analizini yapmışlardır. Sonuçta LPG bütün dünyada kullanılmaktadır. LPG tüpleri her türlü riske karşı dayanıklı yapılırlar. LPG sisteminde benzinde olmayan güvenlik önlemleri vardır. Türkiye'de otolarda kullanılan LPG sistemleri birebir AB standartlarına sahiptir. Depolar 4 milimlik kalın saçtan imal edilip, yüksek darbe testlerine tabi tutulmaktadır. Şu anda Türkiye'de yapılan LPG dönüşümlerinin hepsi güvenlik açısından kuralına uygun yapılmaktadır. TSE'si olmayan servislerde buna dahildir. Aksi olursa, o aracın sızdırmazlık testinden geçmesi mümkün olmaz. Her LPG'ci bunu bilir ve ona göre montaj yapar. Hiçbir servis yaptığı işin geri gelmesini istemez. O bakımdan otomobil sahiplerinin içi rahat olsun. Ancak bundan, TSE'ye uygun her iş kalitelidir sonucu çıkmasın. Tabi ki her işte olduğu gibi işini iyi yapan servislerin yanında, çürükleri de olacaktır.

 3. LPG'nin Motora Zararı Varmıdır?

LPG benzine göre biraz kuru bir yakıttır ve benzin gibi kurşun içermez. Bununda motor aşınmasını biraz hızlandırabileceği söylenmektedir. Ne var ki LPG'nin benzine göre artıları da vardır. O da yandığında asit ve karbon gibi atıklar bırakmamasıdır. Bu özellik te motor yağının temiz kalmasını sağlar ve aşınmayı önleyici ve koruyucu bir etkisi sağlar. Bu da göz önünde tutulduğun da, LPGnin zaralı oladuğu söylenemez. Ancak bizler şunu söylüyoruz; karbüratörlü araçları sürekli gazla kullanmak, motorun benzinle temasını kesmek, bu araçlarda, karbüratör, conta fitil ve hortum gibi elemanları kurutur ve zamanla motor sağırlaşır, benzinle zor çalışmaya başlar. Buna sebebiyet vermemek için, aracımızı arada bir benzinle kısa süreli kullanmak yararlı olur. Sıralı sistem kullanılan enjeksiyonlu araçlarda ilk çalışma benzinle olur ve motorun benzinle teması kesilmez. Dolayısıyla bu araçlarda zaten kuruma söz konusu olmaz ve LPG'nin enjeksiyonlu araçlarda hiçbir yan etkisi olmaz.

4. LPG Aracı Çekişten Düşürürmü?

Öncelikle şunu söyleyelim ki artık LPG dönüşümü yaptıran araçların yüzde 90'ı full enjeksiyonlu ve bunlara uygulanan yeni nesil sıralı sistemler performans açısından benzini aratmamaktadır. Doğrudur karbüratörlü araçlarda bir miktar güç kaybı söz konusu idi ancak, bu araçlar her geçen gün azalmakta ve bir gün hiç olmayacak. Kaldı ki karbüratörlü araçlarda dahi doğru bir montajla ve kaliteli yakıt kullanmak suretiyle yaşanan o kısmi güç kaybı önlenebilmektedir. Kaliteli yakıttan bahsettik; 2007 senesine kadar piyasada oldukça fazla ruhsatsız gaz istasyonu vardı ve kalitesiz gazlar ortalıkta kol geziyordu. 2007 yılında lisanssız çalışan istasyonlar kapatılarak LPG piyasası kontrol altına alındı. Genede tüketici gaz alırken araştırma yapmalı ve kaliteli gaz kullanmalıdır. Normalde Türkiye'de kullanılan LPG %70 bütan, %30 propan içermektedir. Firmalar mevsimsel olarak bu oranlarda değişiklik yaparak otogazın kalitesini artırabilmektedirler. Dolayısıyla rekabet ortamında her zaman iyinin daha iyisi bulunabilir. Bunun gibi her ne kadar LPG montaj işide sıkı kurallara bağlandıysada mutlaka kalitelisi ve kalitesizi olacaktır. Bunlara dikkat etmek lazım. Son olarak şunu belirtelim; LPG'li bir aracın performansı doğru montajla ve yakıt kalitsi ile yakından ilgilidir.

 5. LPG Ne Kadar Ekonomiktir?

LPG, petrolün bir yan ürünü olduğu için, dünyanın her yerinde benzin ve motorine göre daha ucuzdur. Türkiyede'de LPG bir çok ülkeye göre daha pahalı olmasına rağmen, LPG fiyatları benzinin neredeyse yarısı kadardır. Aylara ve yıllara göre benzin ve LPG fiyatları arsındaki açı değişiklik gösterse de, fark % 40- 45'in altına düşmemektedir. 2007 yılında motorin fiyatlarında ki yükselmeler, dizel araçların dahi LPG' ye çevrilmesini gündeme getirmiştir. LPG' nin yaklaşık 15yıllık Türkiye serüveni göstermiştirki, bu yakıt Türk tüketicisi için her zaman ucuz ve cazip bir yakıt olmaya devam edecektir.

 6. LPG Dönüşümü Nedir, Hangi Araçlar LPG'ye Dönüştürülemez?

LPG Dönüşümü, kısaca, benzin sisteminde hiçbir değişiklik yapılmadan araca takılan ikinci bir yakıt sitemidir. LPG takılan araç her iki yakıtla da kullanılabilir. LPG sistemini daha sonra çıkartarak aracı eski orijinal haline çevrilebiliriz. LPG dönüşümü karbüratörlü ve enjeksiyonlu olarak iki şekilde yapılmaktadır. Her iki sistemde de LPG, regülatör denilen ve içerisinden sıcak su geçerek LPG'i buharlaştıran ve basıncını atmosfer seviyesine düşüren, halk arsında LPG Beyni denilen bir parça vardır. Enjeksiyonlu araçlara takılan sisteme sıralı sistem deniyor. Sıralı sistemde, sistemi çalıştıran ve benzin sistemine entegre olmasını sağlayan ikinci bir beyin vardır. Elektronik Kontrol Ünitesi denilen bu beyin asıl beyindir. Tabi bu sitemin diğer ayırıdedici elemanları gaz enjektörleridir. Her iki sistemde de gaz seviye göstergesi vardır. Sıralı sistem ilk çalışmayı benzinle yapar ve gaza otomatik kendisi geçer. Tek nokta enjeksiyonlu araçlara normal karbüratörlü sistem uygulanır. LPG dönüşümü eski model hava soğutmalı araçlara yapılamıyor. Yine eski bir teknoloji olan mekanik enjektörlü araçlara da sıralı sistem yapılamıyor. Yeni bir teknoloji olmasına rağmen direkt enjeksiyonlu motorlara (GDI, TDI, FSI, TSI, TFSI tipi motorlar) şu anda sıralı sitsem uymamaktadır. Ancak bu yönde çalışmalar olduğunu ve bazı başarılı denemelerin yapıldığını duyuyoruz.

 7. Ruhsata İşletme Nedir, Nasıl Yapılır, Ne Kadara Maloluyor?

Türkiye'de LPG'nin araç ruhsatına işletilmesi zorunludur. Ruhsata işletme, aracın benzin ve LPG ile çalışabileceğinin ruhsata yazdırılması ve bir LPG Sızdırmazlık Kartı alınmasından ibarettir. Bu işlemi yaptırmayanlar araçlarını trafikte kaçak kullanmış olurlar ki bunun cezai yaptırımı vardır. Ruhsat işletmesi, LPG montaj faturası ve proje ile birlikte, fatura tarihinden itibaren bir ay içinde yapılması gerekir, bir ayı geçerse cezaya girer. Üç safhada yapılır: 1. Makine Mühendisleri Odası Kontrol İstasyonundan Sızdırmazlık Raporu alınır, 2. Araç muayeneye sokulur, 3. İkamet ettiğimiz ilçenin trafik şubesinden ruhsat çıkartılır. Bu işlemlerin 2012 yılı itibarıyla tutarı 250 lira civarındadır. MMO Kontrol İstasyonları, İstanbul Anadolu Yakasında Kartal'da ve Dudulu da Avrupa Yakasında ise Kumburgaz ve Beylikdüzündedir.

 8. Araç LPG Projesi Nedir?

LPG Projesi araçların LPG'ye dönüştürüldüğünün belgesidir denilebilir. Projeyi bu konuda yetkili olan mühendisler yapabilir. Proje içerisinde, bir takım teknik belgeler vardır. Aracın LPG dönüşümünü yapan servis bunları vermekle yükümlüdür. Tabi öncelikli olarak fatura verilmelidir. Araç sahipleri LPG'yi ruhsata işleteceği zaman fatura ve proje ile birlikte ilgili kurumlara başvuru yapar. LPG Projeleri verildiği il sınırları içinde geçerlidir. Bir şehirde alınan proje ile bir başka şehirde LPG işletilemez. Ancak Sızdırmazlık Raporu, projenin verildiği ilden alınırsa, o takdirde başka bir ilde de işletilebilir. Projenin içerisinde her yıl servis sahibi tarafından vize ettirilen belgeler olduğu için, bir yıl geçince proje geçersiz hale gelir. Bir aracın LPG projesi almış olması, o araca yapılan LPG dönüşümünün TSE ye uygun yapıldığını gösterir.

 9. LPG Dönüşümünü Yaptırırken Nelere Dikkat Etmeli?

Her işte olduğu gibi, LPG Dönüşümünde de işi ehline vermelidir. LPG'nin tehlikeleri de göz önüne alındığında bunun önemi daha da artmaktadır. Şunu hemen belirtelim ki; şu anda tüm LPG servisleri standartlara uygunluk açısından TSE'ye uygun dönüşüm yapmaktadırlar. Yukarıda da belirttik, aksi halde yapılan iş sızdırmazlık istasyonundan geri döner. Burada bir sorun yoktur. O halde otomobil sahiplerinin dikkat edecekleri en önemli husus, fiyatın yanında işçilik ve her yönüyle hizmet kalitesine bakmak olmalıdır. Tabi kullanılan malzemelerin kalitesi önemlidir. Taklit malzemeler vardır piyasada. Özellikle bakır boru ve hortum kalitesi, kullanılan zira kitin markası bilinir ama, yardımcı malzeme ne kullanılıyor bilinmez. Ve bir daha belirtelim ki TSE'ye uygun olan her şey kaliteli olur düşüncesi eksik bir düşüncedir.

 11. LPG Kit ve Parçalarının Bir Standardı Varmıdır?

Türkiye'de şu anda kullanılan LPG kit ve parçaları TSE ve AB standartlarındadır. Bunun dışında bir şey olması mümkün olmaz, zira, sektörde sıkı bir denetim yapılmaktadır. Bu anlamda Makine Mühendisleri Odası'nın çalışmaları her türlü taktirin üzerindedir. Sızdırmazlık İstasyonlarındaki MMO elemanları canla başla görevlerini yapıyorlar ve en küçük bir standart dışılığa izin vermiyorlar. Türkiye deki üretici firmalar da dünyaca kabul görmüş kalite standartlarına uymaktadırlar, çünkü, bu standartlara uymadan mallarını içeride ve dışarıda satmaları mümkün olmaz. Sözünü ettiğimiz bu standartlar, TSE ve dünyaca kabul görmüş olan ve, ECR 67- 01 olarak ifade edilen ürün kalite standartıdır. Kullanıcı ve tüketicilerimizin bunları bilmesinde de yarar verdır.

 12. LPG'li Araçların Bakımı Nasıl Olmalıdır?

Aracımıza LPG taktırmadan önce ne gibi bakımlar yaptırıyor idiysek, LPG taktıktan sonra da bu bakımlar aynen devam etmelidir. Bunun dışında LPG ile ilgilide tabi ki yapılması gereken bir takım bakımlar vardır. Bunlar öncelik derecesine göre şöyle sıralanabilir: 1. Öncelikle belli periyotlarla mutlaka kaçak kontrolü taptırmalıdır. Kaçak olabilecek birkaç bağlantı noktası vardır, bu noktalar kontrol edilmelidir. Bu kontrolü sabun köpüğü ile kendimiz dahi yapabiliriz. 2. Gaz filitreleri, yani gaz valfi filitresi ve gaz enjektörleri filitresi 10 bin kilometrede bir değiştirilmelidir. 3. Buharlaştırıcı regülatörün yağ tortusu her 10 bin kilometrede bir temizlenmeli, ayrı yapılmalıdır. 4. Her 10 bin kilometrede gaz ve su hortumlarının kelepçeleri ile gaz borularının rekorları kontrol edilip, gevşeme olup olmadığına bakılmalıdır. 5. Buharlaştırıcı regülatörün tamir takımı 40 bin kilometrede değiştirilmeli ve ayarı yapılmalıdır. 6. Gaz ve su hortumlarının 50 binde değiştirmesi güvenlik açısından iyi olacaktır. 7. Sıralı Sistemlerde enjektör tamir takımları 40 bin de değişmesi gerekir. 8. 50 bin kilometrede LPG sisteminin kablo ve tessisatları kontrol edilmeli gerek görülürse değişmelidir.

 13. LPG'yi Aracımızdan Çıkartabilirmiyiz?

LPG takılırken aracın benzin sisteminde herhangi bir değişiklik yapılmamaktadır. LPG ikinci bir yakıt sistemi olarak eklenmektedir. Dolayısıyla LPG'yi tekrardan çıkartıp, aracımızı eski orijinal durumuna getirebiliriz. Burada belki yaşayacağımız tek zorluk ve katlanacağımız masraf, LPG'nin ruhsattan sildirilmesi olacaktır. Bu işlem, LPG'yi ilk işletirken yaptığımızın hemen aynıdır. Yalnız bu defa Sızdırmazlık Raporu alınmaz, ve bu sefer Montaj Projesi değil de, Demontaj (söküm) Projesi yaptırılacaktır.